Op een zondag, toen ik na het vinden van de motivatie om mijn bed uit te komen geen argumenten kon vinden om vervolgens ook van de bank af te komen, zag ik op Discovery Channel een survival avontuur van ene Ed Stafford. Ed heeft er zijn baan van gemaakt om, met een camera in de hand, steeds weer ergens in de wildernis neergezet te worden. We volgen Ed als hij zijn weg vindt in de jungle, zoekend naar de balans tussen zelf eten en niet opgegeten worden. Later las ik dat Ed hier schijnbaar goed in is en met een van zijn avonturen zelfs het Guinness Book of Records heeft bereikt. Voor de TV kwam vooral de gedachte in me op dat Ed zich, iedere aflevering weer, als het ware tegen de “Piramide van Maslow” op knokt. Tevens voelde ik hernieuwde waardering voor mijn ontbijt van muesli in vergelijking met waar ik Ed op zag knabbelen.
Met zowel de bijzondere baan van Ed als de theorie van Maslow in gedachte, vroeg ik me af of de door Maslow omschreven factoren die ons motiveren ook een rol spelen voor degenen onder ons die een “normale” baan hebben – of in ieder geval niet op zoek hoeven naar insecten-snacks. Vinden we deze drijfveren terug in de motivatie waarom we een bepaalde baan kiezen?
Abraham Maslow (1908-1970) was een Amerikaanse professor in de psychologie, die de mens ook vanuit positieve aspecten wilde belichten in plaats van zich te beperken tot ziektebeelden en symptomen. Zijn analyse van wat “gezonde” mensen bezig houdt leidde tot de “Hierarchy of Needs”. Maslow stelt dat we als mens altijd iets willen. Hij had het daarbij niet over de kleine, dagelijkse zaken (“ik wil nog een kop koffie”), maar stelde een aantal categorieën op van zaken waar iedere mens in zijn leven naar streeft. Dit zijn doelen die ons motiveren, voortdrijven en bezig houden tot we ze bereikt hebben. Deze doelen worden vaak in een piramidevorm weergegeven. Op internet gaan de nodige variaties van die piramide rond, waarbij de traditionele categorieën worden aangevuld met eerste levensbehoeftes als “Wi-Fi” en “Battery Life”.
Maslow zelf onderscheidde vijf categorieën. Met iedere stap die we hoger in de piramide klimmen, lijken de behoeften ook een stukje minder “down to earth” te worden.
- “Physiological Needs” – Fysieke basisbehoeften; water, voedsel.
- “Safety Needs” – Daadwerkelijke veiligheid, bescherming tegen de elementen en gevaren van buitenaf, maar ook het gevoel van veilig te zijn door structuur en voorspelbaarheid.
- “Love and Belonging Needs” – De behoefte aan vrienden, relaties en het gevoel ergens bij te horen.
- “Esteem Needs” – De behoefte aan een positieve zelfevaluatie, oftewel zelfrespect, en te ervaren dat anderen ons waarderen.
- Als we deze basisbehoeften bereikt hebben, is het mogelijk dat we merken dat we nog steeds “meer” willen, door Maslow samengevat als “Self Actualization”. Dàt worden, wat we kunnen zijn, ofwel de beste versie van onszelf worden. (Ik had gewaarschuwd dat het steeds minder “down to earth” werd.)
Deze categorieën kennen onderling een prioritering. Zodra er in afdoende mate aan een van deze doelen voldaan is, bijvoorbeeld voldoende voedsel en water, wordt onze focus en motivatie verlegd naar de volgende stap. Vanaf dat punt vergeten we hoe belangrijk het vorige doel voor ons was, omdat we opgaan in onze motivatie om in de volgende stap te voorzien.
Deze “Hierarchy of Needs” vraagt er haast om, om in twijfel getrokken te worden; is dit echt een vaste volgorde die altijd voor iedereen op gaat? Maslow dacht zelf ook niet zo zwart wit, of voorzag dat hij zijn critici beter voor kon zijn, en geeft wel enkele uitzonderingen. Om zijn theorie niet te flexibel voor te stellen, geeft hij aan dat het in veel gevallen slechts lijkt alsof men afwijkt van zijn prioritering. Ik kom hier graag kort terug op survivor Ed Stafford. Al aan het begin van het programma zag ik een tegenstrijdigheid toen hij eerst een schuilplaats bouwde (“Safety Need”) en daarna pas voedsel zocht (“Physiological Need”). Dat punt heb ik weer geschrapt als bewijs tegen de piramide, toen ik me realiseerde dat Ed tot vlak voor de opnames waarschijnlijk goed gegeten heeft. Wie weet heeft hij de helikopter, die hem afzette in de wildernis, vlak voor de opnames nog een stop bij de McDonald’s laten maken.
Laten we de “Hierarchy of Needs” nu leggen naast de motivaties om een bepaalde baan te kiezen. De reden voor de meeste van ons om überhaupt een betaalde baan te kiezen, is om te voorzien in onze “Physiological Needs” (brood op de plank!). Maar wat geeft de doorslag als er een inkomen en een dak boven het hoofd is? Kunnen we door middel van ons werk ook in de overige “Needs” voorzien? Het lijkt erop dat we het in ieder geval proberen, gezien de hoeveelheid tijd en energie die velen in hun baan steken.
Een motivatie voor een functie die zowel door kandidaten als werkgevers veel besproken wordt, is gelegenheid voor persoonlijke groei en ontwikkeling. Daarmee maken we in één keer een sprong naar de top van de piramide; “Self Actualization”. Laten we er even bij stil staan dat dit een positief signaal is; zodra we echt onze focus leggen op “Self Actualization” zou dat immers betekenen dat in de andere behoeften voorzien is en we ons daar niet druk over maken.
Als we de hele piramide in een werk gerelateerd kader plaatsen:
- “Physiological Needs” komt overeen met het salaris en andere voorwaarden, die het mogelijk maken om te voorzien in de belangrijkste levensbehoeften.
- “Safety Needs” zou ik zien als het vooruitzicht om niet alleen deze maand die inkomsten te hebben, maar ook te weten dat we daar voor langere duur op kunnen rekenen.
- “Love & Belonging Needs” – Ok, “love” is wellicht wat sterk uitgedrukt als we het over collega’s hebben. Hoewel het denkbaar is dat we dit doel ook voldoende bereiken wanneer we “Love & Belonging” in ons privé leven zoeken, zullen de meesten het waarderen om te werken binnen een groep mensen waarbij ze zich op hun plek voelen.
- “Esteem Needs” staat voor zowel het gevoel door anderen gewaardeerd te worden om het werk wat we doen, als daar zelf voldoening uit te halen. We vereenzelvigen ons met ons beroep, we “zijn” Brandweerman, Java Developer, Recruiter, Marketing & Communicatie Medewerker, en zijn gemotiveerd om een vak uit te oefenen waar we een gevoel van trots en zelfwaardering aan over houden.
- “Self Actualization” zien we terug in de motivatie voor persoonlijke groei en professionele ontwikkeling.
Als we niet bezig zijn met de volgende geroosterde muis zoals survival-man Ed, maar met de motivatie voor een bepaalde baan, is het de vraag of een piramide de beste weergave is voor de “Hierarchy of Needs”. Als alternatief stel ik een “Iceberg of Needs” voor. De top van “Self Actualization” drijft boven water, is het meest zichtbaar en het voornaamste onderwerp van gesprek. De overige “Needs” dobberen rustig onder water, voor dat moment “minimaal voldoende” en uit het oog. Totdat de nieuwe manager jouw bijdrage aan het team niet inziet, het vertrouwde team bij een reorganisatie uit elkaar gehaald wordt of je na 20 jaar in dienst bij de V&D hoort dat de doorstart van de baan is. We varen tegen de ijsberg aan als we ons plots realiseren dat we een aantal “Needs” een tijd niet gezien hebben. Ineens zijn we er niet zo zeker van dat we blij zijn met het niveau waarop ze dobberen. Dan komt er een groter deel van de ijsberg boven drijven en beklimmen we deze weer van onderaf aan.
